Hà Nội kỳ nhân dịp, ký sự - Kỳ 8: Thân phận hoa loe kèn
Thân huơ loe kèn trong trắng nguyên Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch đặt nâng niu, lùng bị dán nhãn hiệu “huơ tư sản”, hoa thiệt dân, và bị hắt hủi suốt đơn thời kỳ dài vì chưng biến đụng tầng lớp lịch sử.
Tục truyền trường đoản cú đời vua Lý xắt Tông (1227-1238), Thăng Long hình thành Thập tam trạnh (dương liễu Giai, Ngọc Hà, cực kì yên ổn, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở bên tây kinh thành. Trong đợt khai quật hoàng vách, cạc nhà khảo cổ hả kiêng kị thấy dấu vết đơn con sông cổ tan can trải qua đế đô theo hướng đông - tây, bay đằng làng Ngọc Hà cũ, và họ cho rằng đây là con sông tiễn thằng sông Ngọc làm Người về ánh sáng hở đang cho nên gã làng Ngọc Hà.
Ngoài trồng lúa, các trạnh còn trồng tỉa rau, quả và khuơ tốt cung cấp biếu kinh thành. Huê trồng trỉa ở Thập tam trạnh chủ yếu là sói, lài, huệ, ngâu... Ca dao và phương ngôn Hà Nội lắm li: Giếng Ngọc Hà lỡ trong lỡ mát Hay là: Ngày rằm dận chợ chuốc khuơ Nhiều quan tiền triều Nguyễn hồi hương dận hưu chả muốn ở lại cáu Huế hẵng tang ra Bắc tới sắm ghét ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp tốt trồng tỉa lượng và huơ vui mừng thích thú điền hòn. Họ mượn dân hai làng nào cựu có gớm nghiệm coi ngó. Ô bay trên đường trục hoặc các nhánh lối xương cá hạng làng, đâu đâu cũng chộ rành huơ là món. Hoa Ngọc Hà phủ phục mùa cược sống hạng người dân gắt ghê kỳ từ bỏ lễ họp, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và hết ngày đền rồng. Năm năm sau lát choán Hà Nội, năm 1888, đơn số phận nhà thực phiết học người Pháp hả lập ra Bách Thảo xuể trồng trọt thử nghiệm các loài cây (người dân quen đòi là trại đầu hàng khoa) trên đất ngữ làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng tỉa danh thiếp hệt cây bản địa, viên giám đốc đang bạo dạn biếu nhập cạc gì lượng nhiệt đới tự luỵ Phi, cạc loại khuơ, nhau, củ, trái từ cạc nác ôn đới ở lệ Âu hạp cùng khí hậu hĩnh vùng Bắc. Môn gia nhập từ ngọc trai Âu gồm: Qillet (nhị đực chướng), pansee (khoa bướm), marquerite (khuy vàng), violette (huê tím)... Khu vực trồng trỉa khoa Tây để lợp kính và phân vách liếp nhỉ tạo vào kỳ hoa dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn mướn mượn dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp ra làm vườn. Ban sơ huơ trồng trọt ở đây chỉ phục vụ những gia đình người Pháp trong cạc cơ hội sinh nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) hay là tiệc tùng. Nhờ vả giàu vườn Bách Thảo nhưng dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết hoi giống danh thiếp loài khuơ mới, do trước tê họ chỉ trồng trọt huơ mẫu ta một, huệ, hường, sói, cúc vạn thọ vô cương, ngâu, thiên lý... Người trước hết trồng trỉa những gì huơ mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu tỉnh giấc và Trịnh Văn quang quẻ. Thấy huơ Tây bán được ví và kỹ tường thuật giò quá khó cho nên trưởng làng bắt phương kế hai ông, danh thiếp chi môn bản địa báo cáo dần, thay ra đó là danh thiếp giống hoa Tây. Đầu cụ kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp mang khoa ra phố phường rao nửa Tây, nửa ta “La flơ bà đìa” (mời bà đìa mua hoa). Cũng nhờ cậy có Bách Thảo, khoa ở Hà Nội phong tặng phú hơn, thúc nhởi môn cũng da trạng thái hơn. Thu nhận văn hóa chơi hoa từ người Pháp trước hết là những người đánh ở sở Tây, thanh niên ẩn học từ Pháp dận, trí thức nhiều tư ngỡ tiến cỗ và cạc gia đình sung túc. Chớ chỉ bày nhọ huơ ở bàn tiếp khách ngày tết, ngày đền gia tộc cũng bày món, đồng đồng huê là salon Tây. Môn Tây chẳng chỉ đi ra văn chương thơ hát nhưng mà đang là cảm hứng biếu các họa sĩ. Nép choán Thiếu nữ phía môn huệ (trước năm 1954, người Hà Nội gọi khuơ loe kèn là huệ Tây) ngữ họa sĩ Tô Ngọc Vân hoạ năm 1943 cùng đơn thiếu nữ kệ áo trường trắng nghiêng đầu quách phía nhọ khoa toát lên một đỗi màng màng vương vấn, nhẹ nhàng đặng biếu là một trong suốt cạc ép tranh tiêu biểu hạng hội họa Việt Nam nửa đầu nuốm kỷ 20. Song thân thể phận loa kèn thiệt trắc trở... Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà phắt nửa huơ loa kèn, bà trần thuật, vừa mới hè quẩy xuống vỉa hè phường phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày dãy lối thời một người nữ giới kệ quần lụa áo trắng phắt qua lẩm nhẩm: “Bà nè bán khuơ tư sản”. Bà chẳng hiểu sao lại đòi là món tư sản, hoa trồng tỉa ra ai sắm thời nửa. Nghĩ rứa mà lại thấy có hệt không êm thấm, bà toan quẩy béng thì một người hát bội ông ngoài năm mươi nhìn gánh món rồi bảo: “Bà đừng biết bọn tư sản còn bị hạ mệ cơ mà đương béng nửa loại huơ tặng bầy chúng à?”. Nói đoạn ông mỗ lấy mũi bàn chân lập úp cả sàng hoa. Ngọc Hà siêng món trường đoản cú đại hồi cắm cái cây xuống bẳn, người nhởi huê khúc dẫu bỏ trớt song tã cụ lên vẫn còn nặng tay, đang tâm nà kẻ quách đàng lại đương tay “dập Liễu vùi khoa”. Tức quá, bà co đòn quẩy toan phang kẻ chơi huê lại tệ bạc với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trong trắng, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước. Đầu những năm 1990, đất vòng đai tấm đầu lắm giá, khoa Ngọc Hà, Hữu Tiệp tắt nghỉ dần làng cũng vỡ vạc ra. Dân nhiều tiền hoá béng đây và những ngôi nhà cao lóng mọc lên đậy lấp ánh sáng cho khoa. Thi hài tàu bay B.52 hả cắm dưới hòng Hữu Tiệp Nhưng qua đây không trung còn ngò hăng mực phân, mùi hăng hạng nước giải và phứt từ đầu làng đến cuối làng đừng đang ngan ngào ngạt ngò hương... ( đang tiếp tục ) Nguyễn Ngọc Tiến |
0 nhận xét: